Haarlemsch Dagblad, Noordhollands Dagblad, woensdag 7 augustus 2024
Oorlogsvluchteling Myroslava helpt apotheek uit de brand. Veel Oekraïense vluchtelingen werken via uitzendbureaus, maar sommigen kunnen met wat moeite aan de slag in sectoren waar grote personeelstekorten zijn. Zoals in de apotheek. "Oekraïeners integreren heel makkelijk in Nederland, ze zijn zelfs nog directer dan Nederlanders."
Nul mailtjes terug, kreeg de Oekraïense vluchtelinge Myroslava (24) als ze solliciteerde op vacatures voor apothekersassistente. Op één na. De Haarlemse Edwin den Haak besloot haar een kans te geven is zo tevreden dat hij bezig is met een landelijk trainingsprogramma voor Oekraïense apothekers in Nederland.
Alsof ze nooit anders gedaan heeft, is Myroslava aan het werk in de Haarlemse apotheek in het centrum. Ze vluchtte voor de oorlog in oktober 2022 vanuit een plaatsje bij Kiev en belandde in de opvang in Barneveld. Nu, anderhalfjaar later, heeft ze haar leven op poten in Nederland. Ze woont in Haarlem en werkt sinds een aantal maanden bij de apotheek. In Oekraïne ronddse ze een vijfajrige universitaire studie farmacie af waarmee ze in Oekraïne mag werken in een apotheek. Op zoek naar vacatures in Nederland belandde ze op de site van de Haarlemse Centraal Apotheek nadat ze al eerder had gesolliciteerd bij andere apotheken, maar steeds nul kreeg op het rekest. Vanwege haar (nog) gebrekkige Nederlands vonden apotheker het te risicovol.
Weinig aanwas
Edwin den Haak van Centraal Apotheek reageerde wel meteen positief. Myroslava: "Binnen een dag kon ik terecht voor een sollicitatiegesprek." Dat verliep goed en ze mocht een dag meedraaien. "Ik was benieuwd wat ze wist en kon", legt Den Haak uit. Want er is een groot tekort aan goed opgeleid apothekerspersoneel. Den Haak: "We hebben te weinig aanwas. En de studenten die hun opleiding afmaken, gaan vaak werken bij grote medische bedrijven die beter betalen. En Haarlem is een dure stad om in te wonen, dus ook dat zorgt voor problemen om hier aan de slag te gaan."
"Ik heb niet voor niets een universitaire studie gedaan", Myroslava
Op haar inwerkdag liet Den Haak Oekraïense bij de "skincare" werken, de iets commerciëlere producten in de apotheek. Den Haak: "Dat ging als een trein. Ze verkocht ontzettend veel." Maar Myroslava wilde meer en echt het apothekersvak in. "Ik heb niet voor niets een universitaire studie gedaan." Beetje bij beetje nam Den Haak de vluchteling mee in de dagelijkse werkzaamheden, eerst achterin de apotheek, maar de laatste tijd ook aan de balie. Den Haak: "Ze pikt het ontzettend snel op. Bij ons in Haarlem komen ook veel expats en toeristen, dus is het handig dat ze goed Engels spreekt. En ze werkt hard aan haar Nederlands. Ze verstaat inmiddels bijna alles. Het is een enorm harde werker. Ze doet ook zonder blikken of blozen werkzaamheden die eigenlijk onder haar niveau liggen."
Terwijl in Nederland het draagvlak voor de opvang lijkt af te kalven, vindt Den Haak dat het personeelstekortprobleem te veel met oogkleppen wordt bekeken. "We zitten te springen om gekwalificeerde mensen. Veel Oekraïners doen nu simpel werk waarbij ze geen gebruikmaken van hun expertise. Met een beetje omscholing zouden die allemaal hier aan de slag kunnen gaan." Den Haak heeft een website gelanceerd waar Oekraïense kandidaten zich kunnen aanmelden. In een paar dagen tijd ontving Den Haak meer dan honderd reacties. "Die mensen werken nu bij fastfoodketens, in de logistiek en de bloemen. Een verspilling van talent." Den Haak is onder de indruk van het hoge opleidingsniveau in Oekraïne. "Natuurlijk zijn er culturele verschillen. Bijvoorbeeld met de verstrekking van bepaalde medicatie. In Nederland zijn we heel terughoudend met antibiotica, terwijl je dat in Oekraïne zo meekrijgt. Myroslava leert nu de verschillen in regelgeving tussen Nederland en Oekraïne."
"Nederland is een klein land en je kunt niet iedereen opvangen. Maar ik ben van toegevoegde waarde."
Hoe kijkt Myroslava tegen het afkalvende draagvlak voor vluchtelingen in Nederland aan? "Ik snap het sentiment. Nederland is een klein land en je kunt niet iedereen opvangen. Maar ik ben van toegevoegde waarde. En ik moet aan mijn eigen leven denken en ik wil me ontwikkelen. Ik heb maar één leven."
Zijn grote delen van Oekraïne niet veilig genoeg naar terug te gaan? Myroslava: "Oekraïne is te onrustig. Soms gebeurt er een tijdje niks in Kiev, maar dan vallen de bommen ineens weer." In Haarlem dopt ze haar eigen boontjes. Ze betaalt zich inmiddels blauw aan een klein appartementje in de Spaarnestad met een huur van 1200 euro, net als de gemiddelde Haarlemmer. Ze past in elk geval naadloos in de directe Nederlandse cultuur. Den Haak: "Oekraïners integreren heel makkelijk in Nederland, ze zijn zelfs nog directer dan Nederlanders."
Heikel punt is wel dat de soepele regels voor de opvang van Oekraïners steeds veranderen. De regeling dreigde af te lopen, maar is net weer verlengd waardoor de vluchtelingen zonder werkvergunning aan de slag mogen. Die regeling loopt nu in maar 2026 af. En daarna? Den Haak: "Voor Myroslava vinden we wel een oplossing door een visum aan te vragen, maar niet voor de hele groep Oekraïners. Je zou toch beter moeten kijken wat je nodig hebt als land."
Beschermd beroep
Bij brancheorganisatie KNMP (Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bervordering der Pharmacie) staat het tekort aan geschikt personeel hoog op de agenda. "Het werven, behouden en opleiden van personeel is een van de grote uitdagingen voor de sector in de komende jaren", is te lezen op de website. Jamila Bakkers, woordvoerder van de KNMP, laat weten dat het "mooi" is dat elders opgeleid zorgpersoneel ons arbeidspotentieel versterkt. Ze wijst er wel op dat het apothekersvak een beschermd beroep is en dat diploma's niet per definitie geldig zijn in Nederland. "Dat verschilt per land en zelfs per universiteit en opleiding. Werkgevers moeten controleren of de sollicitant beschikt over de juiste documenten. Ook moet de werkgever kijken of een kandidaat het Nederlands voldoende beheerst. Den Haak nuanceert: "Apothekersassistent daarentegen is geen wettelijk beschermd beroep dus daar zijn de eisen wat minder streng voor."
Oorlog beëindigd
Dat de soepele regeling voor Oekraïeners is verlengd, vindt de KNMP vanuit Nederlands perpectief 'mooi'. "Want daarmee wordt een versterking van onze beroepsgroep mogelijk gemaakt en dat is van waarde voor de Nederlandse farmaceutische patiëntenzorg. Elke bijdrage daaraan is een welkome", zegt Bakkers. Toch hoopt de KNMP dat de versoepelde regeling op termijn zal vervallen en dat Oekraïners niet meer naar Nederland hoeven te komen omdat de oorlog wordt beëindigd. "Immers: ook Oekraïne kan niet zonder apothekers."